U heeft niets te verbergen.

De post die McVries hier een poosje geleden neerzette is beangstigend. Op meerdere manieren. Aan de ene kant alle registraties die er zijn van en over je en aan de andere kant de blinde schapenmakheid die de gemiddelde nederlander heeft. In tegenstelling tot de landen om ons heen zijn nederlanders erg makkelijk als het gaat over privacy. Te gemakkelijk soms.

Ik ben dat op een aantal vlakken overigens ook. Denk aan de trackersite die ik heb of de cam die in de woonkamer staat. De enige reden waarom ik die mogelijkheid heb is omdat ik degene ben die die meuk registreert en ik degene ben die publiceert, en voor mezelf wil aantonen dat ik dit technisch voor elkaar kan krijgen. Als er (ooit nog) eens een stoere griet komt die leuke dingen met me wil doen zal ik de cam op de privacy stand zetten, of als ik een verborgen vriendin heb zal ik de tracker op een logische plaats uitzetten, of een post verwijderen.  Bij alle zaken ben ik degene die bepaald welke info ik over mezelf kwijt wil.

Dat is anders als anderen dingen van je registreren en beheren. Een aantal zaken zijn wel logisch, denk aan het GBA (gemeentelijke basis administratie) maar andere dingen beklemmen me wat meer. Zoals in de documantaire die Mcvries liet zien blijkt ook een psychiater meer over je op te slaan, of sterker nog: te melden aan de overheid dan dat wenselijk is.
Ook krijg ik wat nekharen overeind als bijvoorbeeld een commercieel bedrijf mijn gegevens wil vastleggen om zodoende het ‘reisaanbod’ beter te kunnen managen. Bij heel veel zaken moet je je eens afvragen “Waarom zou je dat willen vastleggen, en wie heeft er wat aan?”

En dat vastleggen kan je ruim opvatten. Niet alleen een lijstje bij een bedrijf, maar ook een foto of film opname. En dat ‘er wat aan hebben’ moet je ook ruim zien. Misschien dat ze nu er niets mee kunnen maar wel over een paar maanden.

En stel die vraag ook eens duidelijk aan jezelf:
Ik heb bijvoorbeeld toch veel moeite moeten doen om een anonieme OV-kaart te krijgen. Tot dusver ben ik maar één plek tegen gekomen waar ik cash mijn kaart kan opwaarderen. Op een station, in Amersfoort. Waar het vergeven is van de camera’s. Dus je kan wel stellen (als ‘ze’ het zouden willen) dat met wat moeite het best voor elkaar te krijgen is om mij toch aan die ene ‘anonieme’ ov kaart te koppelen. Waarom zou een bedrijf willen weten waar ik heen ga? Om het OV beter in te richten? Nee, want bij de eerste de beste sneeuw dreiging wordt dat ‘geoptimaliseerde’ aanbod toch ingetrokken.

Of een andere mogelijkheid: “het preventief” vastleggen van gegevens. Politie en justitie maken dankbaar gebruik van de camera’s boven de weg die kentekens vastleggen. Het is niet voor niets dat steeds vaker in een teamverband van politie, douane en belastingdienst acties plaats vinden. De gegevens zijn  er steeds meer met elkaar gekoppeld. Op de achtergrond worden de wetten zonder veel omhaal aan elkaar geknoopt zodat bijvoorbeeld de belastingdienst de bekeuringen van de politie kan inkijken en dan ineens ziet dat jij je auto zonder bijtelling op die ene zondag toch te snel over de weg liet rijden.

Zijn dit nou allemaal slechte zaken? Nou deels wel en deels niet. We moeten nou eenmaal belasting betalen, en we mogen geen wetten overtreden. Dus daar zit wel een soort van begrip. Maar er wordt veel en veel meer over jou vastgelegd dan je kan voorstellen. En daar moet je je eens afvragen of je nou echt niets te verbergen hebt.

• Zou je het accpeteren dat ik of een ander zomaar je huis binnenloopt en bijvoorbeeld alle boeken in je boekenkast vastleg?
• Zou je willen dat het bekend werd dat jij toen je 17 was je eens opgepakt bent voor een kleine winkeldiefstal?
• Zou je accepteren dat je op straat zomaar ondervraagd wordt over je seksuele voorkeur. Je echte voorkeur, niet degene die je wel durft te delen over je partner, maar die heimelijke fantasie over dat ene kassameisje, en je verlangen om eens vastgebonden aan haar over geleverd te zijn.
• Zou je willen dat als je je boodschappen afrekent er ineens een roodzwaailicht boven de kassa afgaat waarmee iedereen kan zien dat je rood staat en je weekboodschappen dus eigenlijk met een lening afbetaald?
• Zou je willen dat op internet de echte reden van je scheiding staat?
• Zou je willen dat bekend werd dat je je CV gepimpt hebt?
• Zou je willen dat je partner weet dat jij eigenlijk al jaren niets meer voor je relatie voelt, en elke avond eerst een uur rondrijd om je kop leeg te maken?

Hoe raar het ook klinkt maar een zeer groot deel van die vragen die hierboven staan weten anderen allang van je. De bank weet meer van je dan dat je denkt.

Voorbeeld: ik stond een poosje geleden met mijn creditcard garant voor een ipad reparatie. Nadat ik klaar was met de helpdesk van Apple kreeg ik binnen 5 minuten een telefoontje en een sms van mijn bank. Mijn creditcard was geblokkeerd.
Bellen en jawel: de bank ziet een transactie in America met mijn creditcard en blokkeert deze preventief. Mooi gebaar toch? Ook lekker veilig.
Tot je gaat doorvragen: ‘Hoezo weten jullie dat ik niet in America ben?‘ Na wat stilte en aandringen blijkt dat ze dat kunnen zien uit mijn andere betalingen. Mijn opladen van de chipknip in nederland voor de lunch, de bijna dagelijkse tankbeurt voor Gwyneth  (die overigens de medewerker verleidde tot de uitspraak ‘Motor zeker?‘ op basis van de relatief kleine tankbedragen en de afstand tussen mijn huis en werk.) Daarbij hadden ze gezien dat ik recent geen tickets voor America had aangeschaft.  Hoewel dit een preventieve actie is die op zich best bruikbaar is zie je ineens dat er meer over je bekend is bij een bank dan je je in eerste instantie realiseert.

In America was er een zaak van een winkelketen (Targets) die op basis van aankopen te weten kwam dat vrouwen zwanger waren. Daarmee zag de marketing afdeling een super mooi instrument naar voren komen: een komst van een kleine is vaak een ingrijpende gebeurtenis waar je als verkooporganisatie mooi een klant aan je kan binden. Dus de marketing organisatie bouwt dit datamining proces uit en benaderd op basis van aankopen zwangere vrouwen. Tot het fout lijkt te gaan: een vader van een 16 jarige gaat over de rooie als zij ook onderdeel van die campagne wordt. Excuses worden gemaakt. Van beide zijden overigens: eerst door de verkoopclub maar een paar weken later door de vader met de wat pijnlijke conclusie “Jullie kennen mijn dochter beter als ik. Ze is inderdaad zwanger.”

In Nederland zijn we allang zo ver: zo meldt het hoofdkantoor van Albert Heijn op routinematige basis aan de Sociale dienst van Amsterdam welke uitkeringstrekkers welke producten kopen, handig he zo’n bonus-kaart. Blijkt de bonus dus toch net ergens anders te liggen. Dat lijstje leg je naast het verhaal van het UWV en de belastingdienst en je hebt een indicatie of er een scheve verhouding tussen het inkomen zit en de besteding.

Wat we ook doen in nederland zijn de twee magische woorden “kinderporno” en “terrorisme‘ gebruiken als we weer een regeltje die onze vrijheid beperkt introduceren. Toevallig net de twee woorden waarmee je elke ‘normale’ bedenking kan weg krijgen.
Als je eens wil weten hoeveel zaken die een terroristische grondslag hebben zijn voorkomen door onze speurders en inlichtingen diensten krijg je nul op het rekest. Dat is dan ineens vertrouwelijke informatie.

Nou moet ik eerlijkheidshalve toegeven dat me dat ook nog niet eens zoveel uitmaakt. Waar ik me steeds drukker over maak en wat me een steeds enger gevoel geeft zijn twee andere zaken: “Wat wordt waar opgeslagen” en “Wat wordt hoelang opgeslagen?”

Het nieuwe EPD wordt er toch een tikje stiekem doorgedrukt en welk bedrijf gaat dat in orde maken? Een Amerikaans bedrijf. Dus als het een beetje tegenzit staat mijn medische geschiedenis (die ene penis verkleining dus) straks in een Amerikaanse database wellicht zelfs op Amerikaanse grond. De Amerikaanse wetgeving over data heeft schijt aan alles wat niet Amerikaans is. En dus ook aan mijn privacy op dat vlak. Dus de Amerikaanse overheid weet eerder dan de Nederlandse zorgverzekeraar welke medicijnen of operaties ik heb gehad of ga krijgen.

En dat hoelang opslaan? De Nederlandse politie is al diverse keren op de vingers getikt over hun langere bewaartermijnen. Een probleem wat we hebben is dat we niet goed in de toekomst kunnen kijken. Zo was er in begin jaren 30 van de vorige eeuw een goedbedoelde regel van de Amsterdamse  gemeente om van elke inwoner de gezindte te registreren. Doel was om alleenstaanden na hun overlijden toch een goede en van de juiste rituelen voorziene begrafenis te geven. Nobel streven op zich. Jammer alleen dat een paar jaar later de nazi’s daarmee een super eenvoudige shoppinglist kregen om een groot deel van de joodse bevolking uit te roeien.

En dat is precies het probleem nu: er wordt zoveel vastgelegd, maar wat kan een ander over zeg 5 jaar met die info? En denk dan eens in je nadeel voor het gemak. De ‘belgische’ jongens die in eindhoven een joch sloopten hadden ook niet een paar maanden of jaar eerder gedacht toen ze hun  smoelen op facebok zetten juist die foto’s voor de online jacht zo goed van pas zouden komen.

En daarom durf ik rustig te zeggen “ik heb wat te verbergen.”